Avrupa’nın en büyük ‘titanı’: 122 milyon yıl önce yaşamış
Harry Baker
Bulunan yeni fosiller, bugüne dek hiç görülmemiş devasa bir Sauropod’un günümüzden yaklaşık 122 milyon yıl önce, şu anda İspanya’nın bulunduğu topraklarda gezindiğini gösteriyor. Titanozor kemiklerinin olağandışı şekli, yeni keşfedilen ‘titan’ın fazlasıyla ilkel olduğunu ve bilim insanlarının bu devasa cüsseli ve uzun boyunlu dinozorların evrimini daha ayrıntılı biçimde anlamalarına yardım edebileceğini ortaya koyuyor.
‘Garumbatitan morellensis’ adı verilen ve yeni sınıflandırılan tür, 2005-2008 yılları arasında İspanya’nın Morella kenti yakınlarında bulunan Sant Antoni de la Vespa fosil sahasındaki kazılar esnasında ortaya çıkarıldı. Araştırmacılar, devasa omurlar, uzun bacak kemikleri ve Sauropodlar söz konusu olduğunda fazlasıyla ender rastlanan neredeyse bütün haldeki iki adet ayak kemiği grubu da dahil olmak üzere, bölgede en az üç canlının kalıntılarını gün yüzüne çıkardılar. Fosiller, erken Kretase dönemine (günümüzden 145 milyon ilâ 66 milyon yıl önceye) dek uzanıyor.
‘AVRUPA ŞAMPİYONU’
Araştırmacılar, Linnean Derneği Zooloji Dergisi’nde 28 Eylül’de yayınlanan yeni bir makalede G. Morellensis’i tanımladılar. ‘Diplodocus’ ve ‘Brachiosaurus’ dahil olmak üzere, Sauropodlar devasa bir cüsseye eklenen uzun bir boyun ve kuyruğa sahip, dört ayaklı otçul dinozorlardı. G. morellensis, günümüzden yaklaşık 66 milyon yıl önce dinozorları yok eden bir asteroit Dünya’ya çarpana dek hayatta kalan en büyük Sauropod grubu ve tek soy olan, ‘titanozorlar’ adıyla bilinen bir Sauropod alt grubuna dahildi.
Araştırmacılar, bulunan kemiklere bakarak, G. Morellensis’in hangi boyutlara ulaşabileceğini kesin olarak söyleyemezler. Öte yandan, Portekiz’de bulunan Lizbon Üniversitesi’nden yapılan açıklamada, paleontolog ve araştırmanın başyazarı olan Pedro Mocho, bireylerden birinin “bir metreden daha geniş omurları ve iki metreye ulaşabilen uyluk kemiğini içeren devasa boyutuyla dikkat çektiğini” ifade etti
Eldeki kemiklerin büyüklüğüne bakılırsa, G. morellensis, genelde neredeyse bir basketbol sahası büyüklüğüne erişebilen titanozorlar söz konusu olduğunda, büyük ihtimalle ortalama bir boyuttaydı. Tanımlanmış en büyük titanozorlar -dolayısıyla en büyük dinozor- ‘Argentinosaurus huinculensis’ ve ‘Patagotitan mayorum’dur. Bilim insanları hangi türün daha ağır olduğunu tartışıyorlar; bununla birlikte her ikisi de büyük olasılıkla en az 70 ton (63,5 metrik ton) ağırlığa sahipti. Öte yandan, 2021 yılında araştırmacılar, Arjantin’de muhtemelen hem A. huinculensis hem de P. mayorum’dan daha büyük olabilecek yeni ve bilinmeyen bir titanozor türünün kalıntılarını gün ışığına çıkardılar.
ONDAN BÜYÜK DİNOZORLAR DA VARDI
Titanozorlar en ağır Sauropodlar olsalar bile, en uzun olanlar değillerdi. Bu unvan, tahminen 39 metre uzunluğa ulaşabilen ‘Süpersaurus’ lakaplı, sınıflandırılamayan Sauropod türlerine aitti. Araştırmacılar, hayvanın bacak ve ayak kemiklerinin şeklinin, G. Morellensis’in, titanozorların yanı sıra ‘Brakiyozor’ gibi öteki daha uzun Sauropodları kapsayan ‘Somphospondyli’ alt grubundaki en ilkel Sauropodlardan biri olduğunu düşündürdüğünü belirttiler.
Günümüzde Somphospondyli fosillerine her kıtada rastlanıyor; ne var ki, şu ana dek kesin olarak nereden geldikleri belirsizdi. Araştırmacılar, bu ilkel Somphospondylan’ın İspanya’da keşfedilmiş olmasının, ilk dolaştıkları bölgenin Avrupa olabileceğine işaret ettiğini iddia ediyorlar. Bununla birlikte, iddialarını kanıtlamak için daha fazla kanıta ulaşmaları gerekiyor.
Araştırma ekibi, bunlara ek olarak Sant Antoni de la Vespa’nın yanı sıra İber Yarımadası’ndaki diğer bölgelerin de Sauropodların evrimine dair daha fazla şey öğrenmenin anahtarı olabileceğini düşünüyor. Bilim insanları, 2022 yılında, Portekiz’de Avrupa’nın bilinen en büyük dinozor fosili olmaya aday ve geçmişi 150 milyon yıl önceye dek uzanan bir aday olan, henüz tanımlanamamış devasa bir Sauropod’un kalıntılarını gün ışığına çıkardılar.
Yazının orijinali Live Science sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
